เมื่อเกือบ 500 ปีก่อน พื้นพิภพสั่นสะเทือน ภูเขาไฟระเบิด พ่นเถ้าธุลีปกคลุมท้องฟ้า ส่งฟอสฟอรัสตกสู่ท้องทะเล แผ่นน้ำแข็งใหญ่ยักษ์ก่อรูปขึ้นและหลอมละลาย ระดับออกซิเจนตกวูบแล้วพุ่งทะยาน พลันสิ่งมีชีวิตมากกว่า 3 ใน 4 ของโลกสิ้นสูญ นับเป็นหนึ่งในเหตุการณ์สูญพันธุ์ครั้งใหญ่และเลวร้ายที่สุดในประวัติศาสตร์ ซึ่งเลวร้ายยิ่งกว่าเหตุการณ์ที่ทำให้ไดโนเสาร์สูญพันธุ์ด้วยซ้ำ
ทว่า มีสิ่งมีชีวิตสายพันธุ์หนึ่งที่รอดมาได้ และเบ่งบานยิ่งกว่าเก่า ทั่วมหาสมุทรเต็มไปด้วยสิ่งมีชีวิตผู้รอดรายนี้
“ฟองน้ำทะเล”
Photo: NOAA Ocean Exploration/flickr
มันเป็นสิ่งมีชีวิตที่แทบไม่เคลื่อนตัวไปไหน ไม่มีสมอง ไม่มีเส้นประสาท ไม่มีอวัยวะ ไม่มีกล้ามเนื้อ ไม่ได้ดำรงอยู่ด้วยแสงอาทิตย์ หน้าตามันเหมือนพุ่มไม้ แต่กินอาหารเหมือนกับสัตว์ และฟองน้ำทะเลคือหนึ่งในสัตว์ที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดในโลก
อะไรทำให้ฟองน้ำทะเลฆ่าไม่ตาย
หน้าตาว่าเหมือน และฟองน้ำทะเลก็ซึมซับทุกสิ่งอย่างได้ดีเหมือนฟองน้ำล้างจาน โดยเฉพาะอาหารและออกซิเจน ขณะเดียวกันมันก็คัดกรองเอาสารพิษและอนุภาคที่ไม่ดีออกไป มันมีรยางค์ที่เหมือนแส้เล็กๆ ยื่นออกไปดักจับสารอาหารและขจัดแบคทีเรีย มันดูดเอาน้ำเข้าและขับน้ำออกผ่านสิ่งที่หน้าตาเหมือนปากเล็กๆ มันยังจามเอาเมือกออกจากรูขุมขนได้อีกต่างหาก
ฟองน้ำทะเลบางตัวอายุยืนยาวกว่า 2,000 ปี!
ลำตัวมันนุ่มนิ่มและเต็มไปด้วยรูพรุน ทว่ามันกลับมีโครงสร้างกระดูกสันหลังที่แข็งแรงทนทานมาก
เวลาฟองน้ำทะเลโดนกระแสน้ำทำลาย หรือโดนสัตว์ผู้ล่ากัดกิน มันไม่หนี และก็ไม่ตายด้วย แต่มันฟื้นฟูตัวเองด้วยฝักกู้ชีพ หรือก็คือเซลล์ที่ช่วยให้ฟองน้ำใหม่งอกขึ้นได้
ฉะนั้น คำกล่าวที่ว่า “จงทำตัวเหมือนฟองน้ำ” ไม่ได้เป็นเพียงคำอุปมาอุปไมย แต่เป็นทักษะด้านลักษณะนิสัยที่พัฒนาได้ และจะกลายเป็นอาวุธสำคัญที่จะช่วยเปิดศักยภาพที่ถูกเก็บซ่อนในตัวเราออกมา
แต่สิ่งสำคัญมากกว่าเราประสบความสำเร็จมากแค่ไหน คือเราเติบโตไปได้ไกลเพียงไร
เทนนิสในแมตช์สุดท้ายในโอลิมปิกที่ปารีส 2024
Photo: FB: Tennis panipak wongpattanakit
เทนนิส–พาณิภัค วงศ์พัฒนกิจ คือตัวอย่างของการทำตัวเป็นฟองน้ำ
เมื่อเริ่มตระเวนแข่งครั้งแรกๆ เธอเจ็บใจที่พ่ายแพ้คู่ต่อสู้ จึงบอกบิดาว่าจะกลับไปซ้อมเยอะๆ ไม่อยากแพ้อีก เทนนิสเลือกตอบสนองต่อความพ่ายแพ้นับครั้งไม่ถ้วนในช่วงเริ่มต้นเล่นเทควันโดด้วยการปักความมุ่งมั่นไปที่การพัฒนาทักษะของตัวเอง
นั่นคือคุณสมบัติของคนที่ปรับตัวได้เหมือนฟองน้ำ
เธอโดนล้อเลียนต่างๆ นานาเวลาแข่งแพ้ แต่เปลี่ยนคำสบประสาทให้เป็นแรงผลักดันว่า “อยากจะชนะให้ได้แบบพี่วิว” ซึ่งหมายถึง วิว-เยาวภา บุรพลชัย นักเทควันโดทีมชาติไทย เจ้าของเหรียญทองแดงโอลิมปิกเกมส์ 2004
นั่นคือคุณสมบัติในการคัดกรองสิ่งที่เป็นพิษออกไปได้เหมือนฟองน้ำ
ในปารีสโอลิมปิก 2024 ซึ่งเทนนิสประกาศก่อนหน้านี้ว่าจะเป็นโอลิมปิกครั้งสุดท้าย และเธอก็ชนะ กัว ฉิง ทีมชาติจีน 2-1 ยก คว้าเหรียญทองเทควันโดโอลิมปิก 2024 รุ่น 49 ก.ก.
“ช่วง 30 วินาทีสุดท้าย หนูรู้สึกว่ามันเป็นครั้งสุดท้ายในชีวิตแล้ว แล้วหนูไม่มีอะไรจะเสียแล้ว ขอใส่เต็มที่หมดแม็ก อย่างที่เคยบอก ถ้าวันนี้จะแพ้ ก็ขอแพ้อย่างทำเต็มที่แล้ว เลยพยายามเตะเข้าไป แล้วก็เตะโดน…ทุกอย่างให้เหมือนเป็นครั้งสุดท้าย แล้วก็เอ็นจอยกับเกม เลยทำให้หนูปลดล็อก”
นั่นคือคุณสมบัติซึมซับทุกการเรียนรู้ได้เหมือนฟองน้ำ
FB: Tennis panipak wongpattanakit
ชัยชนะครั้งนี้ทำให้เทนนิสได้เหรียญทองเป็นสมัยที่ 2 ติดต่อกัน และยังสร้างประวัติศาสตร์เป็นนักกีฬาคนแรกที่สามารถคว้าเหรียญโอลิมปิกได้ 3 เหรียญต่อเนื่องในโอลิมปิก 3 ครั้ง นับจากปี 2016 เป็นต้นมา ยังไม่นับว่าก่อนหน้านี้เทนนิสเป็นนักกีฬาที่ชนะทุกแชมป์เทควันโดในระดับโลกมาหมดแล้ว ไม่ว่าจะเป็นชิงแชมป์โลก เวิลด์แกรนด์สแลม เวิลด์กรังด์ปรีซ์ เอเชียนเกมส์ ซีเกมส์ ไปจนถึงกีฬามหาวิทยาลัยโลก
ความสามารถในการดูดซับ คัดกรอง และปรับตัวได้เป็นเยี่ยมในทุกสถานการณ์นี่ละที่ทำให้ฟองน้ำทะเลฆ่าไม่ตายและงอกงามได้อย่างงดงามหลายร้อยล้านปี
และมนุษย์ก็มีความสามารถในการดูดซับ คัดกรอง และปรับตัวได้ดุจเดียวกับฟองน้ำทะเล
จนกลายเป็นสิ่งมีชีวิตที่ฆ่าไม่ตาย
Words: Sritala Supapong
ข้อมูลจาก
- https://www.youtube.com/watch?v=MzkGSnL3Xg0
- https://sport.trueid.net/detail/LKbrJVJlLdpK
- https://www.khaosod.co.th/sports/olympics2024/news_9351433
- https://www.taekwondothai.com/athlete/panipak-wongphattanakit
- https://www.museum.ie/en-IE/Collections-Research/Collection/Resilience/Artefact/Sea-Sponge/a6c1d898-fcd7-4356-ab59-ec65ac5409ec
- https://www.taekwondothai.com/athlete/panipak-wongphattanakit
- หนังสือ Hidden Potential โดย Adam Grant
