ถ้าวันนี้รู้สึกเหนื่อยล้าจากการทำสงครามกับโลกทั้งใบ ทะเลาะกับคนทั้งโลก ‘Perfect Days’ จะมอบพื้นที่แห่งความสงบ 2 ชั่วโมงให้กับคุณ ผ่านฉากชีวิตอันราบเรียบ สรรพสิ่งเนิบช้าซ้ำเดิมเป็นกิจวัตร หากมีบ้างบางขณะที่หัวใจสั่นคลอนด้วยทุกข์และสุข…เป็นธรรมดา
ฮิรายามะ เป็นชายกลางคนค่อนไปทางสูงวัย เขาอาศัยอยู่ในแฟลตสองชั้นเล็กแคบที่พอเหมาะกับการอยู่ลำพังในย่านอันสงบเงียบ
ทุกๆวัน ฮิรายามะจะตื่นแต่เช้ามืด คว้าสเปรย์ฉีดพ่นน้ำให้ต้นไม้ที่เลี้ยงไว้ในห้อง เขายิ้มให้กับใบไม้น้อยๆเหล่านั้น ก่อนจะบ่ายหน้าลงไปสวมชุดหมีสีน้ำเงินที่สกรีนหลังว่า ‘The Tokyo Toilet’ คว้ากุญแจรถ กุญแจบ้าน กุญแจห้องน้ำ และเศษเงินที่เขาจะตรงไปหยอดตู้เครื่องดื่มหน้าบ้าน ก้าวขึ้นรถ เปิดฟังเทปคาสเซ็ตต์เพลงจากยุค 70 ครั้น Lou Reed ร้องครวญเพลง Perfect Day เขาก็พารถแวนคันจิ๋วลอยล่องไปตามถนนในมหานครโตเกียว
Photo: Sahamonkolfilm
ทุกวันและอย่างขยันขันแข็ง ฮิรายามะนำอุปกรณ์ของตนเอง ที่รวมถึงทั้งแว่นขยายไว้ส่องในมุมอับสายตาต่างๆ มาทำความสะอาดห้องน้ำสาธารณะสาขาที่เขารับผิดชอบ เขาทรุดกายนั่งขัดชักโครกอย่างถ้วนถี่ ใบหน้าเปี่ยมสุขราวกับผู้ศรัทธาสวดภาวนาต่อทวยเทพ ไม่มีอณูใดเลยที่รอดพ้นไปจากสายตาของเขา แม้กระทั่งกระดาษน้อยที่ผู้ใช้งานคนหนึ่งเขียนเกม O/X แนบไว้ตรงซอกผนัง เขาทิ้งกระดาษแผ่นนั้นไปแล้ว ครั้นก็เปลี่ยนใจ สานต่อเกมนั้น และเริ่มต้นเล่นเกมกับผู้เล่นที่ไม่เคยพบหน้ากันในแต่ละวัน
สายตาของฮิรายามะมองเห็นสิ่งละอันพันละน้อยเช่นนี้รอบตัวอยู่เสมอ
คนไร้บ้านที่ร่ายรำและแอบอิงกับต้นไม้ราวกับเป็นจิตวิญญาณของร่มเงาในเมืองใหญ่
เพื่อนร่วมงานวัยหนุ่มที่มาสายเป็นนิจ วันๆคิดแต่จะจีบสาว แต่มีเวลาเสมอให้กับเพื่อนสนิทที่เป็นเด็กออทิสติก
พนักงานออฟฟิศสาวที่มักมากินแซนด์วิชในสวนสาธารณะเพียงลำพัง และทั้งสองได้แต่แลกเปลี่ยนการพยักหน้าน้อยๆให้กันทุกวัน
วิวท้องฟ้าที่แต้มด้วยกิ่งไม้ ซึ่งเขาบันทึกชั่วขณะความงามด้วยกล้อฟิล์มตัวเล็กในกระเป๋าเสื้อ
เวลาผ่านไป 12 นาที เราเพิ่งได้ยินเสียงของเขาครั้งแรกว่า “แล้วทุกอย่างจะไม่เป็นไร” เมื่อปลอบเด็กน้อยที่พลัดหลงกับมารดาในเมืองใหญ่
เขาพูดกับเราหรือเปล่านะ…เหล่าคนหลงทางที่เหนื่อยล้า
Photo: Sahamonkolfilm
ฮิรายามะตระเวนล้างห้องน้ำอย่างเงียบๆไปทั่วชิบูยะ ตกค่ำไปกินข้างนอกบ้านบ้าง ไปชะล้างในโรงอาบน้ำ เอกเขนกนอนอ่านหนังสือใต้แสงโคมไฟ ผล็อยหลับไปพร้อมภาพฝันสีขาวดำ วันแล้ววันเล่า ชีวิตของเขาดำเนินไปเช่นนี้
คนดูถูกฝึกมาให้คาดหวังเรื่องราวดราม่าบ้าระเบิดในหนังยุคนี้ ดังนั้น ในจังหวะที่หนังราบเรียบและเงียบจัด คนดูรอดูชีวิตของฮิรายามะพลิกตาลปัตรด้วยเรื่องอย่าง…เพื่อนร่วมงานยืมเงิน เด็กสาวเอาเทปมาคืน มีเพื่อนร่วมงานใหม่ รถน้ำมันหมด ญาติโผล่มาโดยไม่บอกกล่าว ฯลฯ
เมื่อเผชิญกับ ‘เรื่องน่าตกใจที่ทำให้ชีวิตไม่เหมือนเดิม’ เหล่านี้ ฮิรายามะมักแสดงสีหน้าชั่งใจแวบหนึ่ง แต่แล้วก็คลายยิ้มต้อนรับเรื่องราวและผู้คนที่ทำให้ชีวิตประจำวันของเขาเคลื่อนคล้อยไปบ้าง
แม้ในชั่วขณะที่น้องสาวสายเลือดเดียวกันปรากฏตัวที่หน้าบ้าน พร้อมรถหรูและคนขับ
“จริงหรือเปล่าที่พี่ทำงานล้างห้องน้ำ”
เขาพยักหน้าและยิ้ม
เธอคล้ายจะตกใจระคนทำใจกับความจริงที่ได้รับการยืนยัน
เธอจากไปพร้อมกับข่าวคราวของพ่อ
เขาร้องไห้
แล้วก็ตื่นขึ้นมายิ้มน้อยๆให้กับวันใหม่และกิจวัตรเดิมของตนต่อไปใน Perfect Day อีกวันหนึ่ง
Photo: Sahamonkolfilm
หนังมีบทพูดน้อยมาก และทุกๆคำล้วนเรียบง่าย
“ลุงจะออกทะเล (หมายถึงจุดจบ) เมื่อไร” หลานสาวถาม
“ครั้งหน้า”
“เมื่อไรแน่ล่ะ”
“ครั้งหน้าก็คือครั้งหน้า ตอนนี้ก็คือตอนนี้”
“ครั้งหน้าก็คือครั้งหน้า ตอนนี้ก็คือตอนนี้” สองลุงหลานขี่จักรยานพลางขับขานวลีที่ไร้การตีความ
หนังญี่ปุ่นเรื่องนี้มีผู้กำกับเป็นชาวเยอรมัน Wim Wenders ซึ่งแรกทีเดียวได้รับการติดต่อจากโปรดิวเซอร์ชาวญี่ปุ่นให้มาดู ‘ห้องน้ำสาธารณะที่โตเกียว’ อันเป็นโปรเจ็กต์ห้องน้ำ 17 แห่งออกแบบโดยศิลปิน 16 คน เพื่อต้อนรับนักท่องเที่ยวในโตเกียวโอลิมปิก 2020 ซึ่งห้องน้ำที่ปรากฏในหนังก็ได้แก่
ห้องน้ำ Three Mushrooms โดย Toyo Ito
Photo: https://tokyotoilet.jp
A Walk in the Woods ห้องน้ำที่ตกแต่งด้วยไม้โดย Kengo Kuma
Photo: https://tokyotoilet.jp/
ห้องน้ำโปร่งใสที่เมื่อล็อกประตู ผนังจะกลายเป็นทึบแสง ออกแบบโดย Shigeru Ban
Photo: https://tokyotoilet.jp/
AMAYADORI ห้องน้ำที่คนข้างในเห็นรูปเงาของทิวทัศน์ด้านนอก โดย Tadao Ando
Photo: https://tokyotoilet.jp/
เมื่อวิมได้มาเห็นห้องน้ำเหล่านี้ เครื่องฉายหนังในหัวของเขาทำงาน ฉายภาพชีวิตของพนักงานล้างห้องน้ำ เขาเขียนบทร่วมกับ ทาคุมะ ทากะซากิ เสร็จใน 2 สัปดาห์
Perfect Days ได้เข้าชิงออสการ์สาขาภาพยนตร์ต่างประเทศยอดเยี่ยมที่จะประกาศผลในเดือนมีนาคมนี้
โคจิ ยากุโช นักแสดงระดับปรมาจารย์ของญี่ปุ่น ลดค่าตัวและเป็นโปรดิวเซอร์ร่วมของหนังแสดงเป็น ฮิรายามะ บทที่ทำให้เขาได้รับรางวัลนักแสดงชายยอดเยี่ยมจากเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ 2023 จากการแสดงที่ทำให้คนดูเฝ้าติดตามดวงหน้าของเขาตลอด 2 ชั่วโมงอย่างมิรู้เบื่อ ดวงตาที่สีเข้มขึ้นและสว่างขึ้นเมื่อมีความสุขโดยไม่ต้องเอ่ยคำ รอยยิ้มแบบโมนาลิซ่าอันชวนฉวนถึงที่มาที่ไปของชายล้างห้องน้ำ ผู้ไม่ตัดสินชีวิตใคร มีหัวใจที่สัมผัสถึงความสุขอันเรียบง่ายในโมงยามต่างๆ
คนที่มีวันอันสมบูรณ์แบบในแบบของตน
Photo: Sahamonkolfilm
Words: Suphakdipa Poolsap
